Dawny Starogard : Kościół w Szpęgawsku.

niedziela, 3 stycznia 2016

Kościół w Szpęgawsku.

Szpęgawsk pierwszy raz w pismach wzmiankowany był w roku 1323 jako Spangoskow.
Wieś lokowana była na prawie polskim.

Szpęgawsk na mapie z roku 1934.

Czerwony kolor to teren, otoczony przez trzy schodzące się drogi. W lewym narożniku krzyż.

Widać linię kolejową Starogard - Tczew i przyszłą DK22.

Kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (pokrzyżacki ?) stał na miejscu wywyższonym, przy końcu wioski, otoczony przez trzy schodzące się drogi.

Znany co najmniej od 1424 roku. Opisany w roku 1583 jako zbudowany w konstrukcji szachulcowej.

Nabożeństwo w owym czasie odbywało się co trzecią niedzielę, a odprawiał je ksiądz z Kokoszek. Przy kościele istniał cmentarz.

Pamiątka po szpęgawskim kościele - krzyż żelazny na postumencie (obecnie teren prywatny).

Na skutek rabunku roli plebańskiej (trzy włóki) przez niejakiego Pierzchę – luteranina – kościół podupadł. Dziwnym to się może wydawać, ale proboszcz zaniechał sądów z Pierzchą, gdy ten bardzo mu pogroził i nawet chciał kijem pobić.

W 1598 roku zapisano, że chylił się ku upadkowi, a ostatecznie podczas wojen ze Szwedami w 1631 roku kościół stał się ruiną w gruzy obróconą, zresztą wraz z zabudową gospodarską.

Dziedzic ze Szpęgawska jeden z dzwonów kościelnych umieścił w swoim domu, celem przyzywania czeladzi do pracy, drugi z kolei podobno dostał się luteranom ze Starogardu.

Pomimo usilnych zabiegów oficjała pomorskiego Gołyńskiego, kościoła już nie odbudowano.

W roku 1711 ledwo znak jaki pozostał po kościele, tylko murowana boża męka wskazywała po nim miejsce.

Później i bożą mękę dziedzice znieśli i pobudowali dom dla robotników, którzy na cmentarzu szpęgawskim mają swój ogród.

Do dzisiaj miejsce po kościele wskazywać ma murowany fundament z krzyżem żelaznym...

Mapa Schroettera z lat 1796 - 1802.
Jak widać główny dukt do Tczewa prowadził przez Rywałd (Nieradowo w 1925 r.) i Brzeźno.

Mapa z roku 1910. Brak oznaczenia krzyża - pojawia się na mapie z 1940 r.

Nazwy Szpęgawska na przestrzeni stuleci:

Spangoskow 1323, Springow 1341, Spangawsk 1341, Spangawsko 1534, Spęgawsk 1583 i 1682, Szpęgawsk Szpęgawsko 1595 i 1641 1710, Spengawsken 1790, Szpęgawsk 1892 i 1925, 1928

także Pangau podczas okupacji niemieckiej w 1940 r.

Gwarowo: Śpangafsk

Istnieją różne domysły, skąd wzięła się nazwa wsi - wg Huberta Górnowicza historycznie zarejestrowano także nazwę Pączkowo.

To efemeryczna nazwa oboczna

Panczcow w roku 1341 od nazwy osobowej Pączek (od typu Pęcisław)