Z historii założenia obronnego.
Mury Starogardu zostały wybudowane przez miejscową ludność - jak donosi zakonnik Szymon Grunau w swojej Kronice Pruskiej (1526 r.) - według założeń krzyżackiego mistrza budowlanego - Teodota z Florencji.
Miasto-twierdzę rozpoczęto budować w 1309 roku, na miejscu wsi (villa) Starogard, wykupionej od Joannitów, a jej powierzchnia wyniosła 8,4 ha.
Mury powstawały w latach 1313 – 1320. Wzmocniono je bastionami, a całość otoczono fosą – min. w tym celu wykonano przekop i wzdłuż północnego fragmentu miasta, poprowadzono kanał zwany kanałem młyńskim lub Nogatką.
Fragmenty fosy od południa i wschodu wypełniła struga widoczna na mapie z roku 1810.
Bramy z basztami - Narożną (Książęcą), Gdańską (Szewską), Wodną, Tczewską, Gniewską (Pelplińską) i Chojnicką- ukończono w latach 1338 – 1340.
Do tego dochodzi jeszcze tzw. baszta Młyńska, mylnie nazywana Tczewską.
Baszta Tczewska nie istnieje, zrekonstruowane w latach 80-tych założenie obronne w narożniku murów od strony Tczewa to tzw. baszta Młyńska.
Najstarsza baszta to Książęca, posadowiona prawdopodobnie na miejscu pierwszej strażnicy książęcej Grzymisława lub któregoś z jego poprzedników.
Mistrz budowlany brat Teodot z Florencji.
O werkmistrzu (tak wtedy mówiono) Starogardu właściwie nic nie wiemy.
Zakon niemiecki, brat o greckim imieniu i do tego pochodzący z Włoch ??
Zapis o nim znajdujemy u niemieckiego pastora Bernarda Stadie i brzmi on:
Theodotus v. Florenz
co po łacinie powinno być:
Theodotus da Firenze
Teodot to imię pochodzenia greckiego.
Wywodzi się od imienia Θεοδοτος (Theodotos), które oznaczało "ofiarowany Bogu",
z θεος (theos) — "Bóg" i δοτος dotos — "dany".
Imię Theodotus można spotkać w formie: Theodatus lub Theodadus, również mylone i zapisywane jako Teodor.
W innych językach:
łac., niem. Theodotus, gr. Theódotos, fr. Théodote, wł. Teodoto, ros. Федот, Федотий, Федотей
Imię to nosiło wielu świętych i męczenników.
Znane osoby noszące imię Teodot:
- Theodotus z Antiochii – biskup Antiochii
- Theodotus z Chios (zm. ok. 43 roku pne) - nauczyciel retoryki młodego egipskiego króla Ptolemeusza XIII
- Teodot I Kassiteras – ekumeniczny patriarcha Konstantynopola w latach 815–821
- Theodotusz Kyrenii - biskup Kyrenii w północnym Cyprze
- Fiedot Szubin - jeden z największych rzeźbiarzy rosyjskich
Teodot imieniny obchodzi:
- 6 maja, jako wspomnienie św. Teodota, biskupa Cyreny,
- 18 maja, jako wspomnienie św. Teodota (razem ze św. Tekuzą, Aleksandrą, Klaudią, Fainą, Eufrazją, Matroną i Julitą). W niektórych polskich spisach świętych omyłkowo jest umieszczony jako Teodor,
- 3 lipca, jako wspomnienie św. Teodota (razem ze św. Teodotą),
- 31 sierpnia, jako wspomnienie św. Teodota, (razem ze św. Rufiną),
- 2 listopada, jako wspomnienie św. Teodota, biskupa Laodycei,
- 14 listopada, jako wspomnienie św. Teodota, (razem ze św. Klementynem, Filomenem i Demetriuszem)
Żeński odpowiednik: Teodota
Tyle jeśli chodzi o jego imię.
A co z miastem, z którego podobno pochodził?
Florencja
światowa stolica sztuki, miasto - zabytek, położone w środkowych Włoszech, nad rzeką Arno, u stóp Apeninów, stolica Toskanii i prowincji Florencja, w 2006 roku liczyła 366 tys. mieszkańców.
Założone przez Etrusków jako Faesulae, zburzone przez Sullę w 82 p.n.e.
Odbudowane przez Juliusza Cezara w 59 p.n.e. jako kolonia dla byłych żołnierzy i nazwane Florentia.
Zabudowa tego okresu została założona na planie obozu wojskowego. Z tego okresu pochodzi zachowany szachownicowy układ ulic.
Początkowo, w czasach Cesarstwa rzymskiego, Florencja była ośrodkiem handlu i rzemiosła. W 405 obroniła się przed najazdem Ostrogotów, w 539 uzależniona od Bizancjum a od 541 od Gotów. W 570 została podbita przez Longobardów, którzy z kolei utracili miasto na rzecz Franków.
W XI wieku odzyskała znaczenie jako ośrodek handlu, przede wszystkim z uwagi na swoje położenie – na drodze z Francji do Rzymu.
W 1078 rozpoczęto budowę nowych fortyfikacji. Od 1115 miasto uzyskało status niezależnego miasta,od 1167 weszło w skład Ligi Lombardzkiej a w 1183 Florencja ogłosiła się komuną miejską.
Mimo trwających w tym okresie zatargów pomiędzy stronnictwami gwelfów i gibelinów, licznych sporów i wojen, był to trwający wiele stuleci czas rozkwitu i rozwoju miasta.
Oprócz handlu w XII wieku rozwinęło się sukiennictwo a później także jedwabnictwo. W XIII wieku powstały pierwsze domy bankowe.
W 1252 rozpoczęto bicie złotych monet – florenów, które szybko stały się główną monetą Europy.
Zaraza z 1348, która spowodowała min. zubożenie społeczeństwa doprowadziła do wybuchu powstania w 1378, które zmieniło formę sprawowania władzy.
Od 1434 miastem począł rządzić ród Medyceuszów, który doprowadził miasto do okresu największej potęgi gospodarczej i kulturalnej (2 poł. XV w.).
Pod rządami Wawrzyńca Wspaniałego (Il Magnifico) miasto wzbogaciło się o znaczną liczbę wielkich dzieł sztuki oraz liczne budowle.
Florencja w 1493 roku.
Po obaleniu Savonaroli w 1498 faktyczną władzę w Republice Florenckiej jako dożywotni gonfalonier przejął Piotr Soderini, a jego bliskim współpracownikiem był Mikołaj Machiavelli.
W 1512, po obaleniu republiki, do władzy powrócili Medyceusze. Ich rządy trwały do 1537 roku. Był to okres największego rozkwitu miasta zarówno pod względem gospodarczym jak i kulturalnym. W tym czasie w mieście tworzyli Leonardo da Vinci i Michał Anioł.
W roku 1737 Toskania wraz z Florencją została podporządkowana bocznej linii austriackich Habsburgów.
Po wygaśnięciu dynastii stery władzy przejęła rodzina Lorena.
W latach 1801–1808 Florencja była stolicą Królestwa Etrurii. Od 1860 włączona do Królestwa Sardynii, stolica Zjednoczonych Włoch w latach 1865–1870.
Florencja słynie ze swoich budowniczych i artystów.
Do najsłynniejszych należą:
- Leonardo da Vinci (1452 – 1519) - pobyt min. w latach 1469 - 1482 oraz 1500 - 1506
- Michał Anioł (1475 – 1564) - pobyt w latach 1501–1505, 1517–1534
- Arnolfo di Cambio (żył ok. 1240 - 1300 lub 1310) - architekt i rzeźbiarz. Od 1294 mieszkał we Florencji, gdzie pracował głównie jako architekt
- Giotto (di Bondone) (1266 – 1337) - wybitny malarz i architekt, w 1334 roku otrzymał
stanowisko nadzorcy budowy miasta i katedry. Zaprojektował dzwonnicę, most na rzece Arno – Ponte Carraia, zmodernizował fortyfikacje.
- Dante Alighieri (1265 – 1321) - urodzony we Florencji i związany z tym miastem. Nazwisko Alighieri pochodzi od gockiego Aldiger, które nosiła jego babka z Ferrary.
- Mikołaj Machiavelli ( 1469 – 1527) - całe życie związany z Florencją, prawnik, filozof, pisarz społeczny i polityczny, historyk i dyplomata florencki, jedna z postaci włoskiego odrodzenia.
Napisał traktat o sprawowaniu władzy pt. Książę, który sprawił, że od jego nazwiska powstał termin makiawelizm. Opisywał funkcjonowanie zarówno republik, jak i królestw. W 1559 jego pisma znalazły się na kościelnym indeksie ksiąg zakazanych.
Choć przez całe życie koncentrował się na robieniu kariery politycznej, nie zdołał zaspokoić swoich ambicji i ostatecznie musiał uznać swoją porażkę. To paradoks zważywszy na fakt, że Książę jest poradnikiem sprawowania władzy. Ale stało się tak być może dlatego, że w życiu Machiavelli nie stosował się do opisanej przez siebie zasady, iż w działaniu cel uświęca środki...
- Sandro Botticelli (1445 -1510) – florentczyk, włoski malarz szkoły florenckiej, który tworzył we wczesnym (quattrocento) oraz dojrzałym okresie odrodzenia.
- Massacio (1401 – 1428) – malarz, który wraz z rzeźbiarzem
- Donatello (ok. 1386 we Florencji, zm. 13 grudnia 1466 tamże) oraz budowniczym i architektem
- Filipem Bruneleskim (1377 – 1446) byli pionierami renesansu.
Z Florencji pochodzi też
Santi Gucci (1530 - ok. 1600) architekt i rzeźbiarz pochodzenia włoskiego działający w Polsce.
I wielu wielu innych.
A pomiędzy nimi – tajemniczy Teodot da Firenze przybyły do Starogardu w 1309 roku.
A może by tak nawiązać partnerstwo z miastem Florencja?
We Florencji znajdziemy sporo poloników, min.:
- w kościele San Lorenzo znajdują się relikwie Św. Kazimierza (zm. 1484) syna króla Kazimierza Jagiellończyka
- w kościele San Marco przy Piazza San Marco pochowany jest Stanisław Poniatowski (1755-1833), książę, bratanek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
- „Willa Favard” - od 1829 roku własność księcia Stanisława Poniatowskiego, który nabył tę willę przy południowej rogatce Florencji Rovezzano.
Willa Favard
Architekci.
Najważniejszy, to Filip Bruneleski - uważany za ojca architektury renesansu, żyjący w latach 1377 – 1447, złotnik i rzeźbiarz, a w końcu architekt i inżynier, zaprojektował i wybudował kopułę katedry we Florencji (ok. 1420-36).
Katedra florencka, cud architektury swoich czasów, budowana od 1294 roku pozostawała nieukończona przez wiele lat.
Prace wstrzymywano dwukrotnie z powodu zarazy i braku funduszy, a kiedy znajdowali się kolejni fundatorzy, projekt przerabiano, za każdym razem powiększając wielkość bryły. Powodem była zażarta rywalizacja Florencji w sąsiednimi miastami: Sieną i Pizą, o to, kto ma większą katedrę...
Katedra florencka Santa Maria del Fiore 1294 - 1461 (fasada 1887 r.)
W końcu doszło do sytuacji, kiedy nikt nie wiedział, jak wybudować kopułę na przygotowanej murowanej ośmiokątnej podstawie (prezbiterium) tzw. bębnie, która miała ponad 40 m rozpiętości i 56 m wysokości.
Bruneleski zaproponował, że wybuduje lekką kopułę – bez kosztownych rusztowań, dodatkowych wzmocnień murów i gigantycznych szalunków co początkowo spotkało się z niedowierzaniem.
Tajemnica trwałości i wytrzymałości kopuły związana jest z charakterystycznym sposobem układania cegły, zapewniającym sztywność, połączonym z zachowaniem idealnej symetrii budowli.
Prace rozpoczęto w 1420 roku i początkowo oprócz Brunelleschiego prowadził je także Ghiberti. W 16 lat później, mimo iż nie była jeszcze gotowa latarnia i okładziny, katedra została poświęcona.
Konstrukcja oparta jest na podwójnym (dwuwarstwowym) wiązaniu belkowym wzmacnianym poziomymi wieńcami (platformami), które podczas wznoszenia służyły jako baza do konstruowania wyższego poziomu. Konstrukcję uzupełniono dwoma powłokami wymurowanymi z cegły. Obydwie warstwy w połączeniu z żebrami i wieńcami tworzą sztywną całość. Każdy kolejny wieniec miał coraz mniejszą średnicę, ostatni już tylko 6 metrów i na nim ustawiono tzw. latarnię spełniającą rolę kamiennego zwornika zapobiegającego rozerwaniu kopuły przez masę żebrowania.
W 1436 rozpisano konkurs na projekt latarni, która oparta na zworniku na szczycie kopuły stabilizuje konstrukcję swoim ciężarem. Jej powstanie Bruneleski przewidział zresztą w pierwotnym projekcie i w swoim testamencie przestrzegał przed zaniechaniem prac nad zwieńczeniem kopuły.
Bruneleski wygrał konkurs, jednak prace rozpoczęto dopiero w 1446 roku, na miesiąc przed jego śmiercią. Po śmierci Bruneleskiego budowę kontynuował Bernard Rossellino, a wg innych źródeł – Michelozzo.
W 2013 roku odnaleziono model kopuły, prawdopodobnie wybudowany przez Bruneleskiego w celu praktycznego sprawdzenia przyjętych rozwiązań.
Inni architekci związani z Florencją.
Michelozzo di Bartolommeo zw. Michelozzo Michelozzi (ur. 1396, zm. 1472)
Leon Battista Alberti (ur. 18 lutego 1404 w Genui, zm. 25 kwietnia 1472 w Rzymie)
Giuliano de Maiano (ur. ok. 1432 w Maiano, zm. 1490 w Neapolu)
Pietro Lombardo (ur. ok. 1435 w Caronie, zm. w czerwcu 1515 w Wenecji)
Santi Gucci (ur. ok. 1530 we Florencji, zm. ok. 1600 na zamku w Książu Wielkim) – architekt i rzeźbiarz pochodzenia włoskiego działający w Polsce. Gucci przybył do Polski w latach sześćdziesiątych XVI w.
Był nadwornym artystą króla Stefana Batorego i Anny Jagiellonki, Zygmunta Augusta, Henryka Walezego.
Wykonywał również prace dla rodów magnackich, Myszkowskich i Firlejów. Na początku działalności rzeźbiarskiej w Polsce dostarczał wzorów do maszkaronów attyki na sukiennicach w Krakowie.
Najważniejsze dzieła – Architektura:
Dom przy Kanoniczej 21 w Krakowie, 1582-1592
Rezydencja w Łobzowie dla Stefana Batorego, 1585-87
Kaplica Myszkowskich przy kościele Dominikańskim w Krakowie,
Zamek w Pińczowie, po 1586 - przed 1600
Zamek w Baranowie Sandomierskim, 1591-1606,
Rezydencja pałacowa Myszkowskich w Książu Wielkim, 1585-95,
Kaplica św. Anny w Pińczowie, 1600.
Przy redagowaniu tematu korzystałem min. z:
fotografie:
- własne
- internet
- wikipedia
https://pl.wikipedia.org/wiki/Quattrocento
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wawrzyniec_Wspania%C5%82y
Opis dotyczący katedry i Bruneleskiego na podstawie:
http://walinscy.civ.pl/wl_cent/to_fl3k.htm
http://www.thehistoryblog.com/archives/22791
https://laudate44.wordpress.com/2011/page/9/
http://news.discovery.com/history/archaeology/scale-model-discovered-for-florence-cathedral-130110.htm
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz